เป็นเรื่องน่าแปลกใจยิ่งนัก ระหว่างกับประเทศที่พัฒนาและประเทศที่ “ยัง” หรือ “กำลัง” พัฒนา มีใครเคยตั้งข้อสงสัยหรือไม่ว่า เขาวัดการพัฒนาของประเทศจากอะไร หากวัดที่การศึกษาเป็นหลัก แล้วทำไม ประเทศไทยจึงยังคงถูกมองว่า หลักสูตรระบบการเรียนการสอนค่อนข้างล้าหลัง ห่างไกลจากประเทศในเอเชียที่พัฒนาค่อนข้างมาก

ในปัจจุบัน ภาวะการแข่งขันที่ทวีความรุนแรง และระบบทุนนิยมที่กำลังครอบงำนั้น มนุษย์ยุคใหม่ต่างก็สรรหาวิชาชีพใหม่ๆ หลักสูตรใหม่ๆ เพื่อเข้ามาเปิดสอน เข้ามาพัฒนาความคิดให้กับกลุ่มคนรุ่นใหม่ๆ

กลุ่มเยาวชน เรามีติวเตอร์วิชาคณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ เคมี ฟิสิกส์ อังกฤษ และหลักสูตรอื่นๆ มากมาย ไม่เว้นแม้แต่หลักสูตรการแสดง ที่หมายมั่นปั้นคนให้เป็นดาว

กลุ่มคนทำงาน เรามีการฝึกอบรม สัมมนา เสวนา เพื่อพัฒนาธุรกิจ การตลาด การบริหาร เป็นหลักสูตรสำเร็จสำหรับการประกอบอาชีพ

แต่ทว่า… ทำไมสังคมเรากลับไม่มีติวเตอร์ หรือหลักสูตรการฝึกอบรมเพื่อพัฒนาคนในด้านศีลธรรมและคุณธรรมกันบ้างซึ่งทั้งที่จริงแล้ว หลักสูตรนี้ มนุษย์ทุกคนต่างก็น่าจะรู้จักเป็นอย่างดี และน่าจะเป็นหลักสูตรแรกๆ ที่รู้จัก ที่น่าแปลกใจก็คือ มนุษย์ทุกคน “รู้จัก” แต่ “ไม่สนใจ” และไม่มีการพัฒนาหรือปลูกฝังในเชิงลึก

ศีลธรรมและคุณธรรมสำหรับหลักสูตรการเรียนการสอนสมัยใหม่นั้น ส่วนใหญ่มักเป็นแค่วิชาเลือกเสรี ซึ่งไม่ใช่วิชาหลัก
บางสถาบันหรือโรงเรียนยังคงมีสอนให้เห็นอยู่บ้าง “แบบเบาบาง” ในส่วนที่มีสอนอยู่ก็เป็นเพียงแค่ขั้นพื้นฐานเท่านั้น ขณะเดียวกัน เรากลับให้ความสำคัญในหลักสูตรอื่นๆ ที่มองว่าเป็นประโยชน์ ไม่เว้นแม้แต่สังคมการทำงาน ที่มุ่งเน้นแต่ในเรื่องของการเป็นที่ยอมรับ และเป้าหมายของการประสบความสำเร็จโดยไม่สนใจสิ่งอื่น ๆ

ในสังคมต่างประเทศนั้น  หลักสูตรศีลธรรมและคุณธรรม กลับมี “คุณค่า” และ “มีราคา” ที่ค่อนข้างแพงมาก เพราะหลักสูตรนี้ได้ถูกสร้างและพัฒนาต่อยอดให้กลายเป็นหลักสูตรที่พัฒนาในส่วนอื่นๆ ด้วย เนื่องจากสังคมต่างประเทศมีมุมมองว่า ศีลธรรม คุณธรรม คือหลักสูตรที่เป็นรากฐานแห่งความสำเร็จ ทั้งในทางความคิด และการทำงาน เป็นการปรับระบบ การสร้างชีวิต สร้างทัศนคติใหม่ ให้กลายเป็นบวก

“แลนด์มาร์ค ฟอรั่ม” (Landmark Forum) คือหนึ่งในหลักสูตรดังกล่าวที่ถูกคิดค้นขึ้น จากบริษัท แลนด์มาร์ค เวิลด์ไวด์ จำกัด โดยมีที่ตั้งสำนักงานใหญ่ตั้งอยู่ในเมืองซานฟรานซิสโก

จากรายงานข้อมูลที่ได้รับ แลนด์มาร์คเป็นเสมือนสถาบันการศึกษาที่ใหญ่ที่สุดมีหลักสูตรการสอนเป็นโปรแกรม รวมทั้งการอบรมสัมมนาที่มีความหลากหลาย และได้รับการยอมรับมากกว่า 125 เมืองทั่วโลก
ทั้งนี้จากประสบการณ์ที่ผู้เขียนเองเคยได้เข้าอบรมสัมมนา “แลนด์มาร์ค ฟอรั่ม” พบว่า พื้นฐานของหลักสูตรดังกล่าวนี้ ต่างก็มีที่มาของศีลธรรมและคุณธรรม หรือแม้แต่จากประสบการณ์ที่ได้รับทราบจากการแชร์ของคนอื่นๆ ต่างกล่าวในทำนองเดียวกัน คือมีพื้นฐานที่มาจาก “พุทธศาสนา” ซึ่งเป็นศาสนาประจำชาติของไทย ที่คนไทยส่วนใหญ่ก็รู้จักมาตั้งแต่เกิด

ถ้าศีลธรรมและคุณธรรมคือหลักสูตรที่ไม่ค่อยมีสอนในสังคมไทยในยุคนี้ แล้วเกี่ยวพันอย่างไรกับการพัฒนานั้น คำตอบและเหตุผล น่าจะมาจากการเปรียบเทียบในลักษณะนี้คือ

หากเราจะทำการวัดปัจเจกบุคคล ว่าใครคนใดคือบุคคลที่พัฒนาแล้ว โดยภาพรวมเราก็จะวัดจากระบบความคิด ทัศนคติ อุปนิสัย ระเบียบวินัย และผลงานจากหน้าที่การงาน ทั้งหมดคือตัวแปรที่สามารถวัดค่าได้ แต่หากจะวัดกันแค่ฐานะทางสังคม ระดับการศึกษา หรือชื่อสถาบันต่างๆ นั้น คงจะไม่สามารถการันตี หรือยืนยันได้อย่างชัดเจน

ดังนั้น หากว่าเราจะประเมินหรือวัดค่าว่า ประเทศใดคือประเทศที่พัฒนาแล้วนั้น คงไม่สามารถประเมินแค่ภาพรวมของระดับการศึกษาของประชากร หรือสถานภาพทางการเมือง การเงินและเศรษฐกิจของประเทศนั้นๆ เท่านั้น แต่ควรจะวัดด้วยระดับคุณภาพของประชากรที่มีศีลธรรมและคุณธรรมด้วย เพราะนั่นคือพื้นของความเจริญและความพัฒนาของประเทศนั้นอย่างแท้จริง

อ่านมาถึงบรรทัดสุดท้าย คุณคิดว่า ประเทศไทยเข้าข่ายจัดอยู่ในประเทศที่ที่พัฒนาแล้วหรือยังครับ