ระหว่าง “ข้อมูล” กับ “ความรู้”

By : Jakkrit Siririn


Danny Wallace (2007) เจ้าของทฤษฎี The DIKW Pyramid ได้กล่าวถึงความแตกต่างระหว่าง D (Data) I (Information) K (Knowledge) และ W(Wisdom) เอาไว้ว่า Data หรือข้อมูลที่กระจัดกระจายอยู่ทั่วไป เมื่อนำมาจัดเก็บอย่างเป็นระบบจะกลายเป็น Information หรือสารสนเทศ

และเมื่อนำสารสนเทศมาผ่านกระบวนการประมวลผล สารสนเทศนั้นก็จะเปลี่ยนเป็น Knowledge หรือความรู้ สุดท้ายเมื่อได้ความรู้แล้วก็จะพัฒนาการไปสู่ Wisdom หรือปัญญา อุปมาอุปมัยเหมือนทรง Pyramid ที่ฐานล่างกว้างที่สุดคือ Data ถัดขึ้นมาชั้นหนึ่งคือ Information ถัดขึ้นมาอีกหนึ่งชั้นก็คือ Knowledge และยอด Pyramid นั้นคือ Wisdom

ตัวอย่างหนึ่ง ซึ่งเป็นภาพแสดงแทน เพื่อใช้อธิบายความแตกต่างระหว่าง “ข้อมูล” กับ“ความรู้” ก็คือกรณีคลาสสิก ว่าด้วยทฤษฎีสมคบคิด ที่เป็นประเด็นโต้แย้งเกี่ยวกับการเหยียบดวงจันทร์ ที่แม้ว่าจะมีผู้สนับสนุนความเห็นหลายฝ่ายต่อเหตุการณ์เมื่อ 20 กรกฎาคม ปี ค.ศ.1969 ซึ่งเป็นวันที่ Neil Armstrong เหยียบดวงจันทร์ ทั้งฝ่ายที่เชื่อว่าเหตุการณ์ดังกล่าวเป็นความจริงแท้แน่นอน 100% กับฝ่ายที่ไม่เชื่อว่ามนุษย์โลกสามารถลงไปเดินบนดวงจันทร์ได้ในวันนั้น และฝ่ายที่มีความเห็นกลางๆ คือพร้อมจะเชื่อทั้งสองฝ่ายหากมี “ข้อมูล” สนับสนุนที่ดีพอ

ทฤษฎีสมคบคิดเรื่องเหยียบดวงจันทร์ เกิดขึ้นเมื่อราวกลางทศวรรษที่ 1970 โดยกลุ่มที่รวมตัวกันหลวมๆ แต่ยังคงติดต่อสื่อสารกันอยู่ในทุกวันนี้ ที่พวกเขาไม่เชื่อว่า One Giant Leap For Mankind ที่ Neil Armstrong กล่าวถึงเหตุการณ์ที่เขาและเพื่อนอีกสองคนคือ Buzz Aldrin  และ Michael Collins ในปฏิบัติการเหยียบดวงจันทร์โดยยาน Apollo 11 นั้นเป็นความจริง โดยนักทฤษฎีสมคบคิดได้ตั้งข้อสังเกตุไว้หลายประการ และในเวลาต่อมา NASA ก็ได้ออกมาตามแก้ต่างหักล้างข้อสังเกตุดังกล่าวทุกประการเช่นกัน และหลังจากนั้นนักดาราศาสตร์ นักวิทยาศาสตร์ นักบินอวกาศ และนักวิชาการหลากหลายสาขา ได้พากันออกมาสนับสนุนทั้งฝ่ายที่เชื่อและฝ่ายที่ไม่เชื่อกันมากมายหลายกรณี ถึงขนาดเขียนเป็นหนังสือ และมีการจัดสัมมนากันอย่างเป็นเรื่องเป็นราว

โดยเมื่อปีที่แล้ว ถึงกับมีการสร้างภาพยนตร์เกี่ยวกับทฤษฎีสมคบคิดเรื่องเหยียบดวงจันทร์ขึ้น และได้มีการนำออกฉายพร้อมเผยแพร่ต่อเนื่องอย่างเป็นจริงเป็นจัง นั่นคือภาพยนตร์เรื่อง Operation Avalanche (2016)ที่เนื้อหาหลักกล่าวถึงปฏิบัติการเหยียบดวงจันทร์ว่าเป็นการจัดฉากถ่ายทำกันใน Studio สร้างหนังของ Hollywood

กรณีดังกล่าวสะท้อนให้เห็นถึงความไม่นิ่งของ “ข้อมูล” เกี่ยวกับปฏิบัติการเหยียบดวงจันทร์ ที่เกือบจะครบรอบ 50 ปีแล้ว ก็ยังมีคนที่ไม่เชื่อ “ข้อมูล” ของ NASA อย่างบริสุทธิ์ใจ 100% ชี้ให้เห็นว่า ไม่ว่าองค์กรเจ้าของ “ข้อมูล” จะมีความน่าเชื่อถือเพียงไร แต่หากการนำเสนอ “ข้อมูล” ใดๆ ไม่ทำให้เกิดความกระจ่างแจ้ง ก็จะยังมีการตั้งคำถามถึง “ข้อมูล” นั้นๆ อยู่เสมอ ไม่ว่าเวลาจะผ่านไปนานเพียงไรก็ตาม

ซึ่งหากย้อนกลับไปพิจารณา The DIKW Pyramid ของ Danny Wallace ต่อกรณีปฏิบัติการเหยียบดวงจันทร์ดังกล่าว ก็จะพบความสับสนในการแยกแยะระหว่าง “ข้อมูล” กับ“ความรู้”ยิ่งหากยังมีความไม่นิ่งของ “ข้อมูล” เข้ามาประกอบด้วยแล้ว ก็ยิ่งทำให้ “ความรู้” ที่จะเกิดขึ้นตามมาจากกระบวนการแปลง “ข้อมูล” เป็น “ความรู้” ยิ่งถูกตั้งข้อสงสัย

บทสรุปของหนังเรื่อง Operation Avalanche หาก “ข้อมูล” ไม่ชัด “สารสนเทศ” ก็พร่าเลือน “ความรู้” ก็ยิ่งสับสน ยังไม่ต้องเอ่ยถึง “ปัญญา” ซึ่งไม่มีทางเกิดขึ้นได้อย่างแน่นอน มิพักต้องพูดถึง “ข้อมูลปลอม” “สารสนเทศปลอม” ซึ่งจะนำไปสู่ “ความรู้ปลอม” และ “ปัญญาปลอม” ก็ยิ่งเป็นอันตรายร้อยเท่าพันทวี

 

Reviews

Comment as: